Το βιβλίο με ανοιχτές πληγές στην Έκθεση Θεσσαλονίκης.

Σκέψεις και προβληματισμοί μου για την κατάσταση που επικρατεί στο χώρο του βιβλίου μετά την ψήφιση του βιβλιοκτόνου νομοσχεδίου και λίγο πριν την έναρξη της έκθεσης Θεσσαλονίκης όπως δημοσιεύθηκαν στην εφημερίδα Η ΑΥΓΗ (25/4/2014) 

Το βιβλίο με ανοιχτές πληγές στην Έκθεση Θεσσαλονίκης 

Λαμπρόπουλος Νικόλαος  

·      Δύο εβδομάδες μετά την ψήφιση του καταστροφικού για τον εκδοτικό χώρο νομοσχεδίου με την ταυτόχρονη κατάργηση του ΕΚΕΒΙ, αδυνατώ να καταλάβω αν η εκκωφαντική σιωπή του εκδοτικού χώρου σημαίνει αποδοχή και υποταγή στις εντολές του ΟΟΣΑ και της συγκυβέρνησης. Αδυνατώ να κατανοήσω την πυρετώδη, όπως περιγράφεται στον Τύπο, προετοιμασία των εκδοτών για τη μετάβασή τους στην κατ' ευφημισμό Διεθνή Έκθεση Βιβλίου της Θεσσαλονίκης.

Μια έκθεση που κατά τα λεγόμενα -όχι μόνο σε ιδιωτικές συνομιλίες, αλλά και δημοσίως- δεν συμπάθησαν ποτέ. Όχι βέβαια γιατί ξεστράτισε από τους αρχικούς σχεδιασμούς, αλλά γιατί τους δημιουργεί κάποια επιπλέον έξοδα. Οσονούπω στην Αθήνα κι αυτή, αν βέβαια εξασφαλιστεί η επιδότησή της.

Σε μια χώρα που το εκδοτικό τοπίο αλλάζει με δραματικούς ρυθμούς σημαίνοντας το τέλος της εκδοτικής πολυφωνίας, της δυνατότητας έκδοσης και ανάδειξης πνευματικών δημιουργών και θέτει σε δοκιμασία ακόμα κι αυτήν την ελληνική γλώσσα και το πνεύμα, το λιγότερο που θα περίμενε κάποιος ως αντίδραση είναι η απαξίωση και η αποχή από την έκθεση σε ένδειξη διαμαρτυρίας με ισχυρούς συμβολικούς συσχετισμούς.

Πυρετώδης, λοιπόν, απ' ό,τι διαβάζουμε η προετοιμασία των εκδοτών. Όλων. Τόσο αυτών που υπήρξαν απαθείς παρατηρητές των καταιγιστικών εξελίξεων στον χώρο του βιβλίου τους τελευταίους μήνες όσο και αυτών που πρωτοστάτησαν στις κινητοποιήσεις. Στους οποίους οφείλουμε να αποδώσουμε τα εύσημα γιατί κατάφεραν:

α) να κινητοποιήσουν και να ευαισθητοποιήσουν το σύνολο των πνευματικών δημιουργών,

β) να ασχοληθούν τα ΜΜΕ με τα προβλήματα του χώρου για τα οποία δεν πολυενδιαφέρονται, εκτός των γνωστών εξαιρέσεων, και να αναδείξουν τις συνέπειες στην εύρυθμη λειτουργία της αγοράς με την κατάργηση της ενιαίας τιμής,

γ) να εξαναγκάσουν βουλευτές της συγκυβέρνησης να τοποθετηθούν δημοσίως κατά του εξοντωτικού νομοσχεδίου,

δ) να εξηγήσουν σε σημαντικό ποσοστό της κοινής γνώμης που διαβάζει τι σημαίνει για το βιβλίο ως πολιτιστικό αγαθό η ενιαία τιμή.

Δεν πρέπει να περάσουν απαρατήρητες όμως και οι εμφανείς αδυναμίες που πρέπει κάποια στιγμή να τεθούν σε συζήτηση, όπως ότι καταβλήθηκε πολλή προσπάθεια από λίγους εκδότες, αλλά με εγωιστική τακτική, γιατί περιέργως έμειναν εκτός του επικοινωνιακού πλάνου

α) το ΕΚΕΒΙ -ο εθνικός φορέας του βιβλίου- που τις ίδιες μέρες πάλευε για τη δική του επιβίωση και που μπορούσε πολλαπλώς να ωφελήσει στην κινητοποίηση, αφού πρώτο έβγαλε ανακοίνωση καταδίκης στη σχεδιαζόμενη κατάργηση της ενιαίας τιμής και είναι γνωστό ότι σε δικά του στατιστικά στοιχεία από το «Παρατηρητήριο βιβλίου» στηρίχτηκε εν πολλοίς η περίφημη εργαλειοθήκη του ΟΟΣΑ, μόνο που αυτή ελάμβανε επιλεκτικά υπ' όψιν της «ό,τι βόλευε» για να καταλήξει σε «ό,τι ήθελε», και

β) ο βιβλιοπώλης. Η κατηγορία των επαγγελματιών που επιχειρείται να αφανιστεί πρώτη δεν εκπροσωπήθηκε, έστω και άτυπα, για καθαρά σημειολογικούς λόγους, σε καμιά συνάντηση με την πολιτική ηγεσία ή στα πάνελ των εκδηλώσεων.

Στη Θεσσαλονίκη αναπόφευκτα οι εκδότες έχουν δύο τουλάχιστον επιλογές:

- Να συναντηθούν με την πολιτειακή ηγεσία και ν' ανταλλάξουν τις συνήθεις φιλοφρονήσεις ποζάροντας για όμορφα πλάνα στις τηλεοράσεις και τον Τύπο και τελικά μετρώντας τις εισπράξεις να αποχαιρετήσουν δια παντός τη Θεσσαλονίκη συμβιβαζόμενοι με ό,τι έχει προκύψει μέχρι τώρα.

- Να σημάνουν από εκεί γενική συστράτευση. Η μηδενική μέχρι σήμερα αντίδραση μετά την ψήφιση του νομοσχεδίου να γίνει αποφασιστική διαχείριση με κοινή δράση του τρίπτυχου εκδότης - συγγραφέας - βιβλιοπώλης.

Κάποιοι εκδότες εκ των πραγμάτων είναι αυτοί που θα πάρουν την πρωτοβουλία. Η έναρξη της έκθεσης να είναι η αρχή μιας γενικότερης αντεπίθεσης, που δεν θα εμπεριέχει όμως μόνο τη διαμαρτυρία, αλλά και την αποφασιστικότητα να μην ενδώσουν στις πιέσεις των σούπερ μάρκετ βιβλίων και να θέσουν αυτοί τους όρους του παιχνιδιού αποτρέποντας την εξαφάνιση των μικρών βιβλιοπωλείων.

Δεν είναι όλα χαμένα.

Είναι βέβαιο ότι οι βιβλιοπώλες θα υποστούν συντριπτικά πλήγματα, αλλά είναι γελασμένοι όσοι πιστεύουν ότι θα εξαφανιστούν. Γιατί τον τελευταίο λόγο τον έχουν οι τοπικές κοινωνίες. Κι αυτές δεν λειτουργούν με τα κριτήρια της «Χατζηδάκειας» λογικής, δεν πατρονάρονται εύκολα, δεν ξεγελιούνται πλέον από τις σειρήνες της αγοράς.

Και τα βιβλιοπωλεία που θα επιβιώσουν θα βρουν τον τρόπο να αντιμετωπίσουν όπως πρέπει και να ανταποδώσουν «τα του Καίσαρος τω Καίσαρι». Αξιολογώντας τους εκδότες με βάση όσα έπραξαν μέχρι σήμερα αλλά κυρίως από τη μελλοντική εκ μέρους τους διαχείριση της κρίσης.

* Ο Νίκος Λαμπρόπουλος είναι ιδιοκτήτης του βιβλιοπωλείου «Σύγχρονη Έκφραση» στη Λιβαδειά

πηγή: εφημ. ΗΑΥΓΗ 25 – 4 - 2014

Χάλκινο γένος : Το νέο βιβλίο της Μαρίας Σκιαδαρέση παρουσιάζεται στο βιβλιοπωλείο μας την Παρασκευή 25 Απριλίου ώρα 8.30 μμ

Χάλκινο γένος

Το νέο βιβλίο της Μαρίας Σκιαδαρέση

παρουσιάζεται στο βιβλιοπωλείο μας

την Παρασκευή 25 Απριλίου

ώρα 8.30 μμ

Η κριτική της Έλενας Χουζούρη για το βιβλίο.

Η Μαρία Σκιαδαρέση εμφανίστηκε για πρώτη φορά  στην ελληνική πεζογραφία το 1996 με το μυθιστόρημά της «Άτροπος ή η ζωή και ο θάνατος της Βενετίας Δαπόντε» [εκδ. Πατάκης]. Ακολούθησαν η νουβέλα «Και νεκρούς ανασταίνει» [εκδ. Πατάκης] το 1998 και ένα χρόνο αργότερα μια συλλογή με τρεις νουβέλες –ανάμεσα στις οποίες συμπεριλαμβάνεται και η πρώτη- με τον γενικό τίτλο «Κίτρινος χρόνος» [εκδ. Πατάκης]. Το 2003 κυκλοφορεί το δεύτερο μυθιστόρημά της «Με το φεγγάρι στην πλάτη» [εκδ. Καστανιώτης]. Αν εξαιρέσουμε και τις μυθιστορηματικές βιογραφίες της «Κων. Κανάρης»,  «Ρήγας Βελεστινλής» και «Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος»  για εφήβους, η Σκιαδαρέση επανέρχεται με μυθιστόρημά της έπειτα από δέκα χρόνια γεγονός που δεν την κατατάσσει στους πολυγραφότατους εκείνους συγγραφείς μας που  συχνά πυκνά –ενίοτε και ανά έτος- εκδίδουν μυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα…Προφανώς προσπαθεί να ακολουθήσει  το γνωστό αρχαίο ρητό «ουκ εν τω πολλώ το εύ». Άλλωστε ούτε το αναγνωστικό κοινό ούτε οι κριτικοί την έχουν τιμωρήσει –το αντίθετο μάλιστα- γι’ αυτήν την όχι πυκνή συγγραφική της παρουσία.

Αν η Άνδρος ήταν ο χώρος όπου διαδραματιζόταν το πρώτο μυθιστόρημα της Μαρίας Σκιαδαρέση, «Άτροπος ή η ζωή και ο θάνατος της Βενετίας Δαπόντε» [Πατάκης, 1996], η Κεφαλονιά πρωταγωνιστεί στο  τρίτο  μυθιστόρημά της  που τιτλοφορείται «Χάλκινο γένος». Τα δύο μυθιστορήματα  έχουν κοινά σημεία. Είναι και τα δύο μυθιστορήματα εποχής –αποφεύγω εκ πεποιθήσεως τον χαρακτηρισμό «ιστορικά» χωρίς να σημαίνει ότι η Ιστορία δεν παίζει το ρόλο της, ιδιαίτερα στο «Χάλκινο γένος»-  πολυφωνικά, με σφιχτή και καλοδουλεμένη πλοκή και ξετυλίγουν μια πολυπλόκαμη οικογενειακή σάγκα. Αν στο μυθιστόρημα «Άτροπος ή η ζωή και ο θάνατος της Βενετίας Δαπόντε», με το οποίο η συγγραφέας εμφανίστηκε στην πεζογραφία, έναν βασικό ρόλο έπαιζε η αμφισημία και η διαφορετικότητα των μυθοπλαστικών ηρώων καθώς και  η ίντριγκα, στο «Χάλκινο γένος» το στοίχημα παίζεται στη γλώσσα, στην χρονική αφηγηματική ανακολουθία και στην πολυπλοκότητα των σχέσεων ανάμεσα στους πρωταγωνιστές και δευτεραγωνιστές του μυθιστορηματικού κόσμου που οικοδομεί η Σκιαδαρέση.  Ως χρονική αφετηρία του μυθιστορήματος δηλώνεται το έτος 2009. Δεν είναι όμως παρά ένας χρόνος αφορμή για να ξεδιπλωθεί ο πραγματικός μυθιστορηματικός χρόνος ο οποίος απλώνεται ανάμεσα στο 1956, χρονιά του θανάτου της θείας του υποτιθέμενου αφηγητή, κάνει μια σειρά γενναία χρονικά άλματα που φτάνουν έως το  1217 για να καταλήξει και πάλι στο  1956, όταν ο αφηγητής, έφηβος τότε, βρίσκεται μετά τη κηδεία στο έρημο πια σπίτι της εκλιπούσης. Πρόκειται δηλαδή για μια κυκλικότητα του χρόνου που μέσα του κλείνει μια σειρά χρονικών ανακολουθιών.  Το αφηγηματικό εύρημα για να ξεδιπλωθεί η πλοκή του μυθιστορήματος μέσα στον κατασκευασμένο χρόνο μπορεί να χαρακτηριστεί πλέον κλασικό για παρόμοιες  αναδρομές στον χρόνο, πλην λίαν αποτελεσματικό, όπως έχει πολλές φορές αποδειχθεί. Πρόκειται για το οικογενειακό υλικό, το οποίο έχει κληρονομήσει ο αφηγητής, και τελευταίος εναπομείνας ενός μεγάλου γενεαλογικού δένδρου της Κεφαλονιάς, από την ιδιόρρυθμη θεία του, η οποία αφήνει μεν τον κόσμο τούτο το 1956, οι φάκελοι όμως ανοίγονται τελικά από τον κληρονόμο της μόλις το 2009. Επιπροσθέτως ο συνταξιούχος πλέον κληρονόμος, εβδομηντάρη  τον υπολογίζω το 2009, είχε πάντα μεράκι και ίσως κρυφό χάρισμα, να γράψει ένα μυθιστόρημα ή κάτι περί την λογοτεχνία. Του δίνεται λοιπόν η ευκαιρία να διαβάσει και ίσως και να ανασυνθέσει- δεν διασαφηνίζεται επαρκώς-  με βάση το υλικό των φακέλων που φύλαγε χρόνια ολόκληρα  η  περίεργη θεία του, την μακραίωνη οικογενειακή σάγκα των Κλάρηδων. Η υποτιθέμενη  αποσπασματικότητα και  αταξία  του οικογενειακού υλικού ωθούν-εικάζω-  τη συγγραφέα να μην επιλέξει την γραμμική χρονική ακολουθία για να δομήσει το μυθιστόρημά της. Έτσι τα επεισόδια που υφαίνουν την ιστορία των Κλάρηδων αναδύονται μέσα από  συνεχείς χρονικές εναλλαγές και χρονικά άλματα έτσι ώστε ο αναγνώστης να εντείνει την εγρήγορσή του καθώς προκαλείται από τη συγγραφέα να μην χαλαρώνει για να μπορεί να παρακολουθεί την πυκνή πλοκή του μυθιστορήματος καθώς και τις διαφορετικές φωνές αλλά και τα γλωσσικά ιδιώματα με τα οποία αυτές «μιλούν». Διότι το μυθιστόρημα δεν αρκείται στην πολυφωνία που έτσι κι αλλιώς αυτού του είδους τα μυθιστορήματα έχουν αλλά προχωρεί και στην πολυγλωσσία με κύριο βάρος στο εντόπιο επτανήσιο ιδίωμα. Το ιδίωμα αυτό –το οποίο η συγγραφέας χειρίζεται με εξαιρετική δεξιοτεχνία και επάρκεια- προσδίδει στο μυθιστόρημα έναν εσωτερικό ρυθμό ο οποίος διαχέεται  και στα  κεφάλαια όπου η γλώσσα- πάντα καλοδουλεμένη- απομακρύνεται από την επτανησιακή διάλεκτο. 

Η Σκιαδαρέση εκτός από την γλώσσα και το ύφος που  δημιουργεί,  δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα στους χαρακτήρες  των πρωταγωνιστών και δευτεραγωνιστών του μυθιστορήματός της και τις αναμεταξύ τους σχέσεις , επιθυμώντας να αναδείξει την πολυπλοκότητα, τις αδυναμίες, τα πάθη, τις εξάρσεις και τις πτώσεις,  ό,τι δηλαδή συνθέτει την ανθρώπινη ψυχή, και ό,τι καθορίζει τον βίο και την αναπόφευκτη φθαρτότητα των ανθρώπων.  Από αυτήν την άποψη το μυθιστόρημα είναι σαφώς ανθρωποκεντρικό.  Άλλωστε δεν είναι τυχαίος και ο τίτλος  «Χάλκινο γένος» που παραπέμπει στη ρήση του Ησίοδου – η συγγραφέας τη χρησιμοποιεί ως μότο- «Ζευς δε πατήρ τρίτον άλλο γένος μερόπων ανθρώπων χάλκειον ποίησ’[…]. Ωστόσο, όπως ειπώθηκε ήδη, οι μυθοπλαστικοί ήρωες της Σκιαδαρέση δεν λειτουργούν εν κενώ. Οι χώροι όπου τους τοποθετεί η συγγραφέας είναι βασικά η Κεφαλονιά, κυρίως το Ληξούρι και οι εξοχές του, αλλά και η Πίζα, το Λιβόρνο, η Αθήνα.   Σημείωσα παραπάνω πως  παρά το γεγονός  ότι η Ιστορία   υπάρχει στο «Χάλκινο γένος», αφού η μακραίωνη σάγκα των Κλάρηδων και των διαπλεκόμενων μ’ αυτήν άλλων δύο παλαιών οικογενειών της Κεφαλονιάς, συναντά την μεγάλη Ιστορία των Επτανήσων έως την ανεξαρτησία τους από την Βρετανική Προστασία,  δεν χαρακτηρίζω το μυθιστόρημα ως ιστορικό αλλά ως μυθιστόρημα εποχής. Με την έννοια ότι κυρίαρχο ρόλο δεν παίζει η Ιστορία και τα συμβάντα της στους ήρωες, εκτός από τρεις  περιπτώσεις του Νικηφόρου, του Ρόκου και του Τουράνη, αλλά οι αντιλήψεις, οι κοινωνικοί διαχωρισμοί, οι προκαταλήψεις, οι, πάνω σε κατεστημένες και αμετακίνητες  αξίες,  διαμορφωμένες  συνειδήσεις και  χαρακτήρες, όπως είναι του πατριάρχη των Κλάρηδων, Ζένου Κλάρη. Γνώμη μου είναι πως ο χαρακτηρισμός «Ιστορικό»  περιορίζει το μυθιστορηματικό σύμπαν παρόμοιων μυθιστορημάτων. Και το ευρύτατο μυθιστορηματικό σύμπαν που πλάθει η Μαρία Σκιαδαρέση δεν εξοικονομείται με τον χαρακτηρισμό «ιστορικό». Το σύμπαν αυτό  αναδεικνύεται μέσα από την καλοδουλεμένη πλοκή, τους γερά  πλασμένους χαρακτήρες, την αναμφισβήτητη γλωσσική δεξιοτεχνία.

πηγή: ο αναγνώστης 

ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΤΙΚΑ ΘΝΗΤΟΤΗΤΑΣ - ΠΟΙΗΜΑΤΑ 1970 - 2010 Γ. Χ. ΘΕΟΧΑΡΗΣ κυκλοφόρησε η νέα μας έκδοση

ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΤΙΚΑ ΘΝΗΤΟΤΗΤΑΣ - ΠΟΙΗΜΑΤΑ 1970 - 2010

Γ. Χ. ΘΕΟΧΑΡΗΣ

Η νέα μας έκδοση φρεσκοτυπωμένη βρίσκεται ήδη στους πάγκους του βιβλιοπωλείου. ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΤΙΚΑ ΘΝΗΤΟΤΗΤΑΣ - ΠΟΙΗΜΑΤΑ 1970 - 2010 του ποιητή και φίλου μου ΓΙΩΡΓΟΥ Χ. ΘΕΟΧΑΡΗ 

Εξώφυλλο και έργα στους διαχωρισμούς ενοτήτων του ζωγράφου Σπύρου Κουρσάρη. 

Επίμετρο της Μαρίας Ψάχου.

ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΤΙΚΑ ΘΝΗΤΟΤΗΤΑΣ - ΠΟΙΗΜΑΤΑ 1970 - 2010 : Γ. Χ. ΘΕΟΧΑΡΗΣ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ : βιβλιοπωλείο ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΚΦΡΑΣΗ 

e-mail: n-lamp@otenet.gr
 τηλ 2261023136

ΤΙΜΗ ΠΩΛΗΣΗΣ : 16.50 €

η ΟΜΑΔΑ ΜΕΛΕΤΗΣ & ΕΡΕΥΝΑΣ ΤΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΜΦΥΛΙΟΥ ΣΤΗ ΒΟΙΩΤΙΑ ξεκινά τις συνεδριάσεις της

Τέλος του μήνα (Απρίλιος 2014) ξεκινά τις συνεδριάσεις της η ΟΜΑΔΑ ΜΕΛΕΤΗΣ & ΕΡΕΥΝΑΣ ΤΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΜΦΥΛΙΟΥ ΣΤΗ ΒΟΙΩΤΙΑ με βάση το βιβλιοπωλείο μας και συντονιστή τον ιστορικό Μιχάλη Λυμπεράτο. Περιμένουμε τις τελευταίες δηλώσεις συμμετοχής.

Μικρά βιβλιοπωλεία: λίγα ράφια, πολλές ιδέες. Αφιέρωμα της εφημ. ΤΑ ΝΕΑ με τοποθετήσεις και του βιβλιοπωλείου μας.

Το αφιέρωμα από ΤΑ ΝΕΑ του Σαββατοκύριακου 29-30/3/2014 στα μικρά βιβλιοπωλεία (μουσειακό είδος σε λίγο καιρό μετά την ψήφιση του εξοντωτικού νομοσχεδίου για την κατάργηση της ενιαίας τιμής) όπου είχαμε την τιμητική μας. 

Βέβαια είπαμε πολλά παραπάνω απ' όσα δημοσιεύθηκαν που θα τα ανεβάσουμε σε λίγες μέρες.

Μικρά βιβλιοπωλεία: λίγα ράφια, πολλές ιδέες

Νικόλας Ζώης  | ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ: 29/03/2014 08:00 |

Επιθέσεις και λουκέτα
Από το βιβλιοπωλείο του στη Λιβαδειά ο Νίκος Λαμπρόπουλος αγωνίζεται για την ενιαία τιμή, υποστηρίζοντας ότι η ρύθμιση για τον περιορισμό της στην 1η έκδοση λογοτεχνικών βιβλίων καλύπτει το 5% των τίτλων. Eχει να προτείνει και έναν. Το «Εκδόσεις χωρίς εκδότες» του Αντρέ Σιφρίν (Αιώρα) λέει κάπου για τα μικρά βιβλιοπωλεία: «...τελούν διαρκώς υπό την απειλή των αλυσίδων, η επιθετική πολιτική των οποίων περιλαμβάνει το άνοιγμα καταστημάτων σε μικρή απόσταση από τα κύρια ανεξάρτητα βιβλιοπωλεία, ενίοτε στην απέναντι πλευρά του δρόμου. [...] Η προοδευτική συρρίκνωση αυτού του ανεξάρτητου διαύλου έρχεται να προστεθεί στις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι εκδότες: το μικρό βιβλιοπωλείο, που θεωρούσε ζήτημα τιμής να προωθήσει το τάδε καινούργιο μυθιστόρημα ή τη δείνα ποιητική ανθολογία, αντικαθίσταται από ένα μεγάλο κατάστημα, που χρησιμοποιεί την τελευταία λέξη του μάρκετινγκ». Είναι ένα βιβλίο που με μια πρόχειρη αναζήτηση στην Αθήνα και σε συνοικιακό βιβλιοπωλείο εντοπίζεται και σε κεντρικό μεγαλοκατάστημα. Για κάποιον λόγο όμως, μόνο στο ένα φαίνεται ταιριαστό.

Από όλα τα επαγγέλµατα που έβλεπε µεγαλώνοντας στο Αγρίνιο, τη Ματίνα Δάµπλια γοήτευσε περισσότερο εκείνο κάποιων οικογενειακών φίλων. Ακολούθησε όµως παραδοσιακή οδό, πέρασε στο Τµήµα Επικοινωνίας του Παντείου και κατόπιν εργάστηκε σε πολυχώρο τέχνης. Το 2012, µε δικαιολογία την κρίση, οι µισθοί άρχισαν στην καλύτερη περίπτωση να µειώνονται και έτσι η Ματίνα στα 27 της, αποφάσισε να ρίξει τη ζαριά στο πατρογονικό ταµπλό. Βρήκε τα 140 απαραίτητα τετραγωνικά στην οδό Καζαντζή, κεντρικό δρόµο του Αγρινίου, είχε στην άκρη ένα ποσό από τον παππού της, κατέληξε στο όνοµα Βιβλιοτρόπιο και οι φιλόλογοι γονείς της έβαλαν ένα χεράκι. Φοβήθηκε ότι οι αναγνώστες της πόλης είχαν τα στέκια τους, ότι θα της καταλογιζόταν υπερβολικό για την ηλικία της θάρρος. Σήµερα δηλώνει «ευχαριστηµένη γενικά», εποµένως έκανε λάθος. Ευτυχώς - και όχι µόνο για την ίδια.

Ειδικά στο βιβλιοπωλικό ραντάρ της Αττικής αναβοσβήνουν καινούργιες κουκκίδες. Μία αντιστοιχεί στο Επί Λέξει, στο νούμερο 32 της Ακαδημίας, το οποίο διευθύνει η Μαρία Παπαγεωργίου, ξακουστή υπάλληλος της αλλοτινής Εστίας. Μία άλλη στο Booktalks, το οποίο γεννήθηκε στο κέντρο του Παλαιού Φαλήρου από δύο βιβλιοφάγους μπλόγκερ και σερβίρει και καφέ. Στο Bookloft, στην Πατριάρχου Ιωακείμ στο Κολωνάκι, παιδί του Μιχάλη Καρακώστα, που εργάζεται ως βιβλιοπώλης από μαθητής ακόμα στον Φωταγωγό, στην οδό Κολοκοτρώνη στον Βιβλιοστάτη, που υψώθηκε πριν από έναν χρόνο πίσω από το Καλλιμάρμαρο. Ο άνθρωπος που τον Μάρτιο του 2012 άνοιξε τον μικροσκοπικό «Σταθμό» σε εκείνον των λεωφορείων στον Κηφισό, την επόμενη χρονιά αύξησε τα παλαιοβιβλιοπωλεία της οδού Αστιγγος στο Μοναστηράκι κατά ένα. Ο Μωβ Σκίουρος δεν καταλαμβάνει περισσότερα από 20 τετραγωνικά κοντά στην πλατεία Καρύτση. Το Λεξικοπωλείο στην πλατεία Προσκόπων στο Παγκράτι δεν αισθάνεται μοναξιά.

Πριν από εννέα μήνες, εκεί κοντά, στην οδό Σπύρου Μερκούρη 62, πρωτοάνοιξαν οι πύλες των Πλειάδων. Τις ανοίγουν πλέον κάθε πρωί ο Αλκης Τεμπονέρας και η σύζυγός του Αλεξάνδρα Μπίζη. Πωλητής βιβλίου εκείνος, συγγραφέας παιδικών βιβλίων εκείνη, πήραν μια απόφαση αναπόφευκτη, όχι όμως απροϋπόθετα. Ο χώρος έπρεπε να διαθέτει και μια ήσυχη πίσω αυλή, με σκιερά τραπεζάκια. Εκεί στρογγυλοκάθησε μια μέρα ένας πελάτης και διάβασε μισό από το μόλις αγορασμένο βιβλίο του, αργοπίνοντας τον καφέ του. Ηξερε τι ήθελε, έτσι ο Αλκης δεν χρειάστηκε να του συστήσει κάτι όπως σε άλλους αναγνώστες. Μερικούς τους γνωρίζει ήδη και οι προτάσεις του είναι στοχευμένες. Και εκείνοι τις αποζητούν, τις εκτιμούν. Αλλοι χαζεύουν τους χιλιάδες τίτλους στα 80 τ.μ. του μαγαζιού, παίρνουν τρεις-τέσσερις και τους ξεφυλλίζουν στο τραπέζι. Είναι ωραία και η ατμόσφαιρα - ο Αλκης και η Αλεξάνδρα συνεργάστηκαν με αρχιτεκτονικό γραφείο, επιλέγοντας τη διακόσμηση που τους άρεσε («δεν θες να νιώθεις άνετα στον χώρο σου;») και υιοθετώντας μια βιβλιόφιλη κεραμιδόγατα, που σουλατσάρει στο μαγαζί. Οι μεγάλες αλυσίδες βιβλίου έχουν ένα στυλ για τα καταστήματά τους, ενώ ο κάθε βιβλιοπώλης το δικό του. Δεν είναι πάντως βέβαιο ότι πολλαπλασιάζονται.

«Χωρίς τις υπεραγορές και τα πολυκαταστήματα, τα βιβλιοπωλεία πανελλαδικά ήταν περίπου 3.360 το 2008 και περίπου 2.860 το 2012» λέει ο άνθρωπος που εκδίδει και ταχυδρομεί πανελλαδικά το «Βιβλιοχαρτοπωλικό Βήμα», την εφημερίδα του Συλλόγου Βιβλιοχαρτοπωλών Αθηνών - Προαστίων. Ο Κώστας Παππάς γνωρίζει ότι τέτοια στοιχεία και προσεγγιστικά είναι και τα βιβλιοχαρτοπωλεία ή τα καταστήματα εκδοτών συμπεριλαμβάνουν - αρκετοί όμως στον χώρο, αυτόν εμπιστεύονται για παρόμοιες εκτιμήσεις. Οπως εκείνη που θέλει τα μικρά ανεξάρτητα να είναι πλέον περίπου 2.000, έπειτα από μια τάση που βάζει σχεδόν εκατό λουκέτα ετησίως. Για ένα σωρό λόγους: μεγάλοι εκδότες πλήρωσαν πολλά διαφημίζοντας ονόματα και βιβλία, ανήμπορα να δημιουργήσουν φανατικό κοινό. Αγνόησαν μικρομεσαίες επιχειρήσεις και οι μεγάλες τούς χρωστάνε. Μερικές από τις πρώτες δεν επένδυσαν τα όποια κέρδη στη βελτίωσή τους, ενώ η έλευση των υπεραγορών τούς έμπηξε βαθύτερα το μαχαίρι. Με τούτα και με εκείνα, τα αμιγή βιβλιοπωλεία λέει ο Παππάς, δεν φτάνουν καν τις λίγες εκατοντάδες. Με δεδομένο ότι στην Αττική τα μεικτά ήταν 1.150 το 2008 και 900 το 2012, το συμπέρασμά του είναι ότι «η επαρχία τρώει τη σφαλιάρα».

Οπως η Λιβαδειά και η Σύγχρονη Εκφραση του Νίκου Λαμπρόπουλου, ο οποίος συμφωνεί. Η κρίση του βιβλίου, λέει, παρά τις διαβεβαιώσεις φορέων ή δημοσιογράφων, υπήρχε, εντάθηκε, συναντιέται με τη γενικότερη, με την κατάργηση του ΕΚΕΒΙ, με την εξάρθρωση της ενιαίας τιμής βιβλίου. Το 32χρονο βιβλιοπωλείο του, με τα 100 τετραγωνικά, τους 16.000 σχεδόν τίτλους, τις 400 εκδηλώσεις με συγγραφείς - που τις θεωρούν τιμή τους -, αντέχει. Μερικοί αναγνώστες δεν ζητούν απλώς μια γνώμη: αφήνουν πάνω του την επιλογή, κάτι που ο Λαμπρόπουλος θεωρεί ευθύνη. Καμαρώνει για τη μέρα που τέσσερις εκδρομείς ξεκίνησαν ζητώντας του ένα βιβλίο για τον Πελοποννησιακό Πόλεμο, τέσταραν τις βιβλιογραφικές γνώσεις του και αποχώρησαν με τίτλους που αγνοούσαν ότι χρειάζονταν. Λιβαδίτες φίλοι τηλεφωνούν συχνά από κάποιο αθηναϊκό πολυκατάστημα, «Νίκο, έχεις αυτό το βιβλίο;» τον ρωτούν και επιστρέφουν εξασφαλισμένοι. 

Τέτοια καταναλωτικά ήθη δεν είναι άγνωστα στην περιφέρεια. Τα ξέρει καλά ο Ειρμός στη Δράμα ή ο Αναγνώστης στο κέντρο των Ιωαννίνων. Η Διάμετρος στη Χαλκίδα ή το Κεντρί στη Θεσσαλονίκη. Ο Πολύγραφος στο Ηράκλειο και άλλα που φοβούνται τη σφαλιάρα που λέγαμε.

Ο Αλκης από τις Πλειάδες πιστεύει ότι εφόσον τα στοιχεία της εφημερίδας του ΣΒΑΠ δεν κάνουν διάκριση μεταξύ βιβλιοπωλείων και βιβλιοχαρτοπωλείων, ενδεχόμενη αύξηση των πρώτων παραβλέπεται. Εχει θάρρος γιατί από 3.000 τίτλοι που ήταν προ εικοσαετίας η ετήσια ελληνική παραγωγή έφτασε, όπως λέει, να αγγίζει τους 8.000. Σχεδόν ασθμαίνοντας από ενθουσιασμό, μιλάει για τους εκδοτικούς που μετά το '80 εμπλούτισαν το τοπίο. Αυτό που φοβάται είναι η κατάργηση του αναχώματος στον αθέμιτο ανταγωνισμό και στα μονοπώλια, του μέτρου που εγγυάται ότι οι μικρές Πλειάδες και ένα μεγαθήριο δεν θα έχουν μεγάλες αποκλίσεις στην τιμή που μετατοπίζει το ενδιαφέρον σε ποιοτικά χαρακτηριστικά. Πιστεύει ότι οι εκδότες δεν θα ρισκάρουν με μη ευπώλητους τίτλους. Οτι μικροί οίκοι που σύστησαν στην Ελλάδα κρυμμένα διαμάντια, με λίγα αντίτυπα, δεν θα αντέξουν τον ανταγωνισμό. «Πάμε να μουντζουρώσουμε κάτι», λέει, «τη στιγμή που μαθαίνει καλλιγραφία».

Η Ματίνα θυμάται ότι ένα παράρτημα πολυκαταστήματος βιβλίων στο Αγρίνιο δεν τα κατάφερε παλαιότερα, ένα άλλο όμως μεγαλύτερο περιμένει τη σειρά του. Από αυτό απειλείται, όχι από παίκτες της ίδιας κατηγορίας που αλληλοβοηθιούνται αν τους λείπει ένα βιβλίο. Η ίδια πασχίζει να ενημερώνει παραγγελίες πελατών δις εβδομαδιαίως, να ετοιμάσει το σύστημα ηλεκτρονικών αγορών κι ας κοστίζει κάτι παραπάνω. Αισθάνεται ότι το μικρό μέγεθος, είτε λόγω στήριξης της συνοικίας είτε λόγω ανάγκης για επαφή, κερδίζει έδαφος. «Το βιβλίο όμως είναι ένα έργο τέχνης κι εκεί σταματάει η σύγκρισή του με προϊόντα ελεύθερης αγοράς» λέει για την ενιαία τιμή βιβλίου. Αισθάνεται και λίγο προδομένη: γύρισε στο Αγρίνιο λόγω κρίσης, η προσπάθειά της άρχισε να αποδίδει και τώρα άλλος ένας εξωτερικός παράγοντας θα τα γκρεμίσει όλα. «Αντί να επιβραβευτεί η όποια άνοδος των μικρών βιβλιοπωλείων, η ανάπτυξη», λέει πικρά, «είναι σαν να τιμωρείται».

«Αν είσαι εκδότης, βγάλεις ένα βιβλίο, πουλήσεις 1.000 αντίτυπα και τα υπόλοιπα αραχνιάζουν, θα έρθει ο μεγάλος, θα τα αγοράσει για ψίχουλα και θα τα διαθέσει φτηνότερα από τους μικρούς» λέει ο Κώστας Παππάς. Χώρια που έτσι θα επιβιώσουν «ιστορίες με βρικόλακες ή εκείνη η τσοντούλα, οι "Πενήντα αποχρώσεις του γκρι"». Ακόμα χειρότερα, αν ένας συγγραφέας καταθέσει ένα ωραίο χειρόγραφο, μάλλον θα απορριφθεί από τους εκδότες, γιατί θα έχουν προετοιμάσει αλλιώς τις οικονομικές προδιαγραφές των βιβλίων που αγοράζονται. Λίγο υπερβολικό δεν ακούγεται; Ισως. 

Εκτός όμως από τη δυνατότητα για πλασματικές τιμές, για ψεύτικες εκπτώσεις, εκτός από τον μαρασμό των μικρών προς όφελος των μεγάλων ή του Amazon, σε χώρες σαν τις ΗΠΑ και τη Βρετανία που ξεμπέρδεψαν με την ενιαία τιμή, ο Λαμπρόπουλος από τη Λιβαδειά ανιχνεύει και εκείνος συνέπειες στον εκδοτικό πλουραλισμό: «"Τι ετοιμάζεσαι να εκδώσεις φέτος; Τριάντα τίτλους; Εμάς μας ενδιαφέρουν μόνο οι δέκα" θα λένε τα μεγαθήρια στον εκδότη. Οι υπόλοιποι είκοσι δεν θα τους ενδιαφέρουν. Και αφού τα μικρά βιβλιοπωλεία θα μειώνονται, δεν θα τυπώνονται καν».

Οχι ότι ειδάλλως τα προβλήματα του κλάδου θα λύνονταν με ξόρκια. Τα εντόπισε προσφάτως και ο ΟΟΣΑ στην έκθεσή του, θεωρώντας σημαντική αιτία τους την ενιαία τιμή, ισχύουσα πάντως σε αρκετά ευρωπαϊκά κράτη και σύντομα υπό αίρεση στην ελληνική Βουλή. Λες και δεν είχε νόημα η ψηλάφηση των επιπέδων φιλαναγνωσίας της χώρας, των κακών επιχειρηματικών επιλογών, της ελλιπούς εθνικής πολιτικής ή η στήριξη παραμέτρων που δεν ποσοτικοποιούνται. Σαν εκείνες που εξαίρει ο Μάριο Βάργκας Γιόσα σε ένα κείμενό του για τα βιβλιοπωλεία: «στα οποία δεν πηγαίνουμε για να αγοράσουμε βιβλία όπως στο σουπερμάρκετ, αλλά για να τα βλέπουμε, να τα μυρίζουμε, να τα ξεφυλλίζουμε, να τα αγγίζουμε, να συναντηθούμε με τον βιβλιοπώλη και άλλους παθιασμένους».

Σημ. Οι αναφορές σε εμάς και οι θέσεις μας με χοντρά και πλάγια γράμματα.

Τυχεροί και πολλαπλώς ωφελημένοι όσοι (και ήταν πολλοί) παρακολούθησαν τον καθηγητή Διεθνών Σχέσεων ΣΩΤΗΡΗ ΡΟΥΣΣΟ στην ομιλία του στο βιβλιοπωλείο μας με θέμα "Η Ανατολική Μεσόγειος σε έναν κόσμο που αλλάζει"

Τυχεροί και πολλαπλώς ωφελημένοι όσοι (και ήταν πολλοί) παρακολούθησαν τον καθηγητή Διεθνών Σχέσεων ΣΩΤΗΡΗ ΡΟΥΣΣΟ στην ομιλία του στο βιβλιοπωλείο μας με θέμα "Η Ανατολική Μεσόγειος σε έναν κόσμο που αλλάζει". 

Δεινός ομιλητής και ταυτόχρονα ουσιαστικός μας οδήγησε με μαεστρία από τα μονοπάτια των εσωτερικών αντιθέσεων των λαών της Μέσης Ανατολής, στις επεμβάσεις των ξένων δυνάμεων (κυρίως της Αμερικής) στη διαμόρφωση της πολιτικής τους και ανάδειξε τους στόχους των μεγάλων δυνάμεων και τον αγώνα επικράτησης στην σκακιέρα της ευρύτερης περιοχής. Όπως πάντα η συζήτηση κυμάνθηκε σε υψηλά επίπεδα και καθήλωσε το ακροατήριο.

Τη Δευτέρα 7 Απριλίου και ώρα 8.15 μμ στο βιβλιοπωλείο «Σύγχρονη Έκφραση» μιλάμε για τις τελευταίες εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου

Τη Δευτέρα 7 Απριλίου 2014 και ώρα 8.15 μμ

στο βιβλιοπωλείο «Σύγχρονη Έκφραση»

μιλάμε με τον καθηγητή Διεθνών Σχέσεων

ΣΩΤΗΡΗ ΡΟΥΣΣΟ

για τις τελευταίες εξελίξεις

στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου. 

 

"Σε μια περίοδο που οι ΗΠΑ θα ήθελαν να μεταφέρουν πόρους και δυνάμεις ανατολικότερα, στην Νότια Ασία και τον Ειρηνικό, η Μέση Ανατολή φαίνεται να τις κρατά καθηλωμένες στην κοινωνική και πολιτική περιδίνηση των αραβικών εξεγέρσεων και στην αντιμετώπιση επίδοξων περιφερειακών ηγεμόνων όπως το Ιράν. Τι θα σημάνει μια περαιτέρω όξυνση των αμερικανο-ρωσικών σχέσεων για την Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή; Πως συνδέονται οι αραβικές εξεγέρσεις με την κατάσταση στον ευρωπαϊκό Νότο; Είναι τελικά η ώρα για μια ριζική αλλαγή της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής προς το Ισραήλ, τα αραβικά κράτη και το Ιράν; Αυτά είναι βασικά ερωτήματα σε μια σύγχρονη συζήτηση για την γειτονιά μας."

Ο Σωτήρης Ρούσσος είναι αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου και συντονιστής του Κέντρου Μεσογειακών και Μεσανατολικών Σπουδών στο Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων. Έχει διατελέσει ειδικός σύμβουλος και εμπειρογνώμονας για τη Μέση Ανατολή στο Υπουργείο Εξωτερικών και έχει συγγράψει βιβλία για την περιφερειακή ασφάλεια στη Νότια Ευρασία και τη Μέση Ανατολή και για τις διεθνείς σχέσεις στον Τρίτο Κόσμο, καθώς και πολλά άρθρα σχετικά με την αραβοϊσραηλινή διένεξη, την αμερικανική στρατηγική στη Μέση Ανατολή και τους χριστιανικούς πληθυσμούς στην Εγγύς και τη Μέση Ανατολή.